Het Valkschepad in Lunteren

Wandelend door de prachtige natuur ontdekt presentator Klaas Drupsteen in zijn tv-programma Klaas op Klompen de klompenpaden van Gelderland. Dit keer neemt Klaas je mee naar het Valkschepad in Lunteren. Klompen aan, rugzak op en gaan!

Ontdek het fraaie boerenland van De Valk en omgeving, een gebied met een rijke en lange bewoningsgeschiedenis. “Een heerlijk stukje gronds”, schreef dominee Heldring in 1840.

De coöperatie
Samenwerkende boeren richten in 1916 in buurtschap De Valk een eigen coöperatie op. In dit gebouw waren opslagruimtes voor veevoer en kunstmest. Met paard en wagen werd dit in jute zakken naar de al dan niet afgelegen boerderijen gebracht. Evenals de boerenstand op het platteland groeide en bloeide de coöperatie en breidde meermalen fors uit om de groeiende veebezetting van goed voer te kunnen voorzien. Honderd jaar geleden werd het gebouw op een strategische plek gebouwd, midden in het oogstgebied. Nu niet meer weg te denken uit De Valk. Er werden zelfs wedstrijden georganiseerd wie de meeste aardappelopbrengst per hectare had.

De Valk (foto: Omroep Gelderland)

Celtic fields
Aanvankelijk dacht men dat de kleine akkertjes iets te maken hadden met de Kelten, maar dat bleek niet juist: het gaat om een Germaans landbouwsysteem. Deze vierkante of rechthoekige akkertjes stammen uit de ijzertijd of Romeinse tijd. Om de kleine akkers lagen lage walletjes, deze zijn tot de dag van vandaag zichtbaar op de hoogtekaart. Geldersch Landschap & Kasteelen heeft een reconstructie van een aantal celtic fields gemaakt. In de gemeente Ede liggen meerdere van deze akkertjes.

Lunteren (foto: Omroep Gelderland)

IJzertijdboerderij
In de door het Geldersch Landschap & Kasteelen gereconstrueerde boerderij uit de ijzertijd met voorraadschuur kunt u ervaren hoe het leven hier enkele eeuwen voor het begin van de jaarteling is geweest. Een fragment uit een artikel in het volksdagblad voor de arbeidspartij van september 1940: “Het terrein bij de Vijfsprong in Meulunteren, waar een Germaanse nederzetting werd ontdekt. Hier worden de opgravingen thans voorgezet en met succes. Hier kan men zich uit de grondsporen een duidelijk beeld vormen van de wijze, waarop een oude Germaanse boerenhoeve werd gebouwd. De vuurhaard werd zelfs teruggevonden en aan de grondsporen kon men zien, dat de gebruikte palen verticaal en schuin geplaatst waren. Alles wordt nauwkeurig in tekening gebracht en zo ontstaat een plattegrond, zelfs met een ruwe indeling van de verschillende vertrekken.”

Germaanse Put
De Germaanse Put is een eeuwenoude kuil in een dekzandrug, op een plek waar vroeger bronwater omhoog kwam. Al heel vroeg trok deze bron menselijke bewoning aan. Uit deze periode zijn veel vondsten en structuren in de directe omgeving bekend, zoals de celtic fields. Er loopt een pad naar de Germaanse Put. In de kuil is geen put te zien zoals wij die ons voorstellen. Archeologisch onderzoek heeft uitgewezen dat een uitgeholde boomstam als waterput heeft gediend. Zo was de put beter beschermd tegen inloop van zand en modder en konden de bewoners gemakkelijker bij het water. Op de plek is nu een gereconstrueerde eiken putrand te zien.

Lunteren (foto Omroep Gelderland)

Zandafgraving
Op deze plek zijn duizenden kubieke meters zand afgegraven van de Lunterense berg voor de bouw en aanleg van wegen. Langzaamaan neemt de natuur alles weer in beslag.

Zandverstuiving
Het Wekeromse Zand behoort tot de laatste, actief stuivende zandgebieden van Noordwest-Europa. In het verleden legde men wallen aan om het stuifzand tegen te gaan. Nu er nog maar weinig actief stuifzand is, probeert men het oppervlak open zand juist wat te vergroten.

Verschillende dieren komen in dit zandgebied voor, zoals de zandhagedis. Het mannetje van de zandhagedis met zijn felgroene flanken is een opvallende verschijning als hij zich opwarmt in de zon. De boomvalk op de voorkant van de folder is een kleine valk van 30 à 35 cm. Hij jaagt hier op kleine zangvogels en grote insecten zoals libellen.

In het Wekeromse Zand staat een vrij toegankelijke wildobservatiepost. Met een beetje geduld en geluk kunt u vanuit de houten post moeflons, reeën, vossen of dassen zien. U moet alleen even van het pad af.

Lunteren (foto Omroep Gelderland)

Vliegtuigcrash
Op zondag 17 september 1944 stortte aan de Vijfsprongweg een Amerikaans vliegtuig neer, een P47 D Thunderbolt. Nabij deze plek staat een monument dat herinnert aan Robert Greene, de Amerikaanse piloot. Met zijn eenheid ondersteunde hij vanuit het Engelse Raydon de Operatie Market Garden, met als doel Duitse luchtdoelgeschut in de omgeving van Wekerom uit te schakelen, zodat Britse, Amerikaanse en Poolse luchtlandingstroepen ongehinderd konden overvliegen om belangrijke bruggen over Nederlandse rivieren in te nemen. Echter, Greenes vliegtuig werd zelf door Duits geschut getroffen, vloog in brand en stortte op een vroege zondagmiddag neer. Robert Greene sneuvelde voor onze vrijheid. Op 17 september 2001 is dit gedenkteken onthuld in aanwezigheid van zijn zuster Letitia Greene.

Op tweede kerstdag 2014 ontmoetten leden van de klompenpadwerkgroep op deze plek een bejaarde Valkenaar die in 1944 als jongetje als één van de eersten bij deze dode piloot kwam. De man vertelde dat hij net een bloemetje had neergelegd bij het monument. Hij zei ook hoe geschokt hij was, toen hij zoveel jaren geleden de piloot vond, die er zo stil bij lag en hoe iemand er met het horloge van de piloot vandoor ging.

Wil je meer klompenpaden ontdekken? Bekijk dan alle afleveringen van Klaas op Klompen via Uitzending Gemist
van Omroep Gelderland. De routes zijn terug te vinden op gld.nl/klompenpaden.