Liberation fietsroute Raalte

In Overijssel zijn veel overblijfselen te vinden die herinneren aan de oorlog en de bevrijding. Op diverse plekken zijn luisterstenen geplaatst waar een hoorspel te beluisteren is over de indrukwekkende belevenissen van één of meerdere personen in de jaren 1944-1945. In de regio’s Salland en Twente zijn 4 Liberation Fietsroutes ontwikkeld die langs deze plekken leiden.

Vier Liberation Fietsroutes

Met behulp van het fietsknooppuntensysteem in Salland en Twente zijn deze routes uitgezet. De routes variëren van 45 t/m 75 kilometer. Niet alleen maak je kennis met de gebeurtenissen rondom de bevrijding, maar ook met het schitterende landschap waaronder het Nationaal Park de Sallandse Heuvelrug en historische steden zoals Hanzestad Deventer.
Meer informatie over de Liberation Fietsroutes in Salland en Twente vind je op www.visitoost.nl/liberationroute.

Hieronder is de Sallande "Liberation route Raalte" uitgelicht. Deze fietsroute volg je via 28 knooppunten en heeft een afstand van bijna 57 km.

Startpunt
Start bij Westcord Hotel Salland, Zwolsestraat 63e in Raalte

Onderweg
Onderweg kom je langs verschillende overblijfselen uit de Tweede Wereldoorlog. Zoals het oorlogsmonument in Raalte. Dit Oorlogsmonument is te vinden aan de Zwolsestraat, nabij de kruising met de Churchilllaan in Raalte, nabij een klein parkje. Het Monument gedenkt de gevallenen in Raalte en de 46 geallieerde vliegeniers en 3 Canadese militairen die door oorlogshandelingen om het leven zijn gekomen. Ook het Indië monument is te zien in Raalte. De Raalter kunstenaar G.J.Tuink (de 'Knuit'), zelf een oud Indie-strijder, kreeg de opdracht een monument te ontwerpen. Hij maakte een beeldje (ongeveer 70 cm hoog) van een soldaat, zoals hij die nog in zijn herinnering meedroeg: een eenvoudige knaap, gekleed in hemd met opgestroopte mouwen met een vechtpet op en voorzien van diverse attributen: veldfles, bajonet, rugzak en geweer. Het beeldje staat op een sokkel van ongeveer een meter, waarop een plaquette is aangebracht met afbeeldingen van een dolk, en helm en een palmtak (symbolen voor 'orde en vrede).
Op de synagoge hangt een plaquette ter nagedachtenis aan de gedeporteerde en vermoorde Joodse inwoners van Raalte.

Het oorlogsmonument te Luttenberg bestaat uit een stenen herdenkingskruis met Christusmonogram. Achter het kruis is een muurtje met gedenksteen geplaatst. Het geheel is geplaatst op een plaveisel van keien. De gedenksteen bevat de namen van negentien omgekomen burgers uit Luttenberg.

Een verhaal op de route: Een Limburgse familie op zolder

Februari 1945 – dagboek van een inwoner van Raalte. Sinds gisteravond logeert er een Limburgse familie bij ons op zolder. Een vrouw met twee kinderen van 8 en 10 jaar. Ze zaten in de trein die bij Mariënheem door de Canadezen is beschoten. Het is duidelijk dat ze heel wat angstige momenten hebben meegemaakt; we hebben de kinderen de hele nacht horen huilen… De familie komt uit de buurt van Roermond en werd vorige week samen met zo’n 1500 anderen in treinen geëvacueerd. De Duitsers trekken zich steeds verder terug en daarom zijn de grensgebieden erg gevaarlijk geworden.

Uit voorzorg worden de inwoners van die gebieden per trein geëvacueerd naar veiligere plaatsen. Vanuit Limburg is de trein via Duitsland naar het noorden gereden. Nadat ze de Nederlandse grens weer passeerden, werden ze bij Mariënheem door het Canadese leger beschoten. Waarschijnlijk waren de geallieerden niet op de hoogte van deze treinen vol met geëvacueerden. In hun poging om de Duitsers uit te schakelen schieten ze soms op alles wat beweegt…Het gezin is niet compleet; de man en vader van het gezin ligt in het ziekenhuis in Zwolle.

Hij is tijdens de beschieting in zijn schouder geraakt en heeft veel bloed verloren. Het gezin heeft het gered om uit de trein te ontsnappen, terwijl de kogels hen om de oren vlogen. Pas toen ze bij een boerderij in de buurt aankwamen, ontdekte de vader dat hij door een kogel geraakt was. Hij was er slecht aan toe en is een poosje buiten bewustzijn geweest. Gelukkig kon hij vanaf de boerderij naar het ziekenhuis in Zwolle vervoerd worden. De rest van het gezin kon niet op de boerderij achterblijven en is hier in Raalte terechtgekomen.

Dorpsbewoners werden opgeroepen om mensen in huis te nemen. Mijn man heeft ons meteen aangemeld en samen hebben we de zolder gereedgemaakt. We proberen het zo aangenaam mogelijk voor ze te maken, maar ze hebben het niet makkelijk. Ze hebben hun huis moeten verlaten zonder te weten waar ze terecht zouden komen en daarna moesten ze dit drama ook nog eens doorstaan. Ik hoop en bid dat ze de vreselijke gebeurtenissen die ze hebben meegemaakt snel zullen vergeten, want ik weet het zeker: spoedig zal de oorlog voorbij zijn!

Een verhaal op de route: De oorlogsjaren Hotel Veerman

Januari 1944 - Uit het dagboek van een hotelmedewerkster.

“Sinds de oorlog is uitgebroken hangt er soms een gespannen sfeer in het hotel. Het is een komen en gaan van allerlei groepen: mensen uit de buurt, handelaren, NSB’ers en Duitse officieren… Maar óók verzetslieden en Joodse onderduikers…

Hotel Veerman in Wijhe is altijd een drukbezocht hotel geweest, maar sinds de overname door het Amsterdamse echtpaar Peet-van Ommen gaan de zaken helemaal voorspoedig. Elke avond is er wel wat te doen voor de plaatselijke verenigingen. Er wordt biljart gespeeld, gymnastiek- en dansles gegeven en op de wekelijkse sociëteit is het altijd een drukte van belang. Kortom: er is altijd wat te beleven en ik werk er dan ook al jaren met veel plezier. Overdag verzorg ik de kamers van de gasten en ’s avonds help ik een handje in het restaurant. Maar sinds het begin van de oorlog zijn er een aantal dingen veranderd. Op de sociëteit wordt tegenwoordig druk gespeculeerd over het verloop van de oorlog. Daarnaast worden er ook illegale bladen gelezen en komt de Koninklijke familie vaak ter sprake. Af en toe hebben we bezoek van Duitse officieren en er komen regelmatig lokale NSB’ers over de vloer.

En dat zorgt weleens voor spanningen en ongeregeldheden. Er zijn namelijk ook vele verzetslieden die het hotel weten te vinden. Zo gaat het gerucht dat de verzetsmannen Jan Dalemans en kapitein Walta vanuit dit hotel voedseltransporten verzorgen naar Amsterdamse bejaardentehuizen. De twee kennen elkaar uit hun diensttijd en troffen elkaar hier in 1942 in de sociëteit. Dalemans werkt al langer voor de Amsterdamse illegaliteit; hij zorgt onder andere voor Joodse onderduikadressen, bezorgt bonkaarten en illegale kranten. De extra voorraden voedsel worden eerst door Kapitein Walta in de omgeving van Wijhe ingezameld, daarna bezorgt Dalemans ze met de auto in Amsterdam. Een gevaarlijke onderneming… en dat allemaal vanuit ‘ons’ hotel. Dalemans is trouwens voor de duvel niet bang, want ik zag hem laatst in het restaurant een ontspannen praatje maken met een Duitse officier.

En dat terwijl hij een uur later weer een paar Joodse onderduikers door de gangen van het hotel naar de zolder loodste! Ik moet er niet aan denken wat er had kunnen gebeuren als hij betrapt was… Als je het mij vraagt kan dit allemaal niet lang goed gaan. Ik hoop dat het waar is wat ze zeggen en dat de bevrijding nu snel dichterbij komt. Dan hoeven we niet meer zo stiekem te doen en continu over onze schouder te kijken. Dan wordt de sfeer in het hotel gewoon weer zoals vroeger…”

De complete route vind je hier, volg de knooppunten die duidelijk zijn aangegeven onderweg. Dan fiets je deze Liberation route op de juiste manier.

Bron: Salland Natuurlijk Gastvrij